خبرنگاران ابراهیم یونسی بانه؛ مترجمی متعهد و چیره دست - آموزشگاه ما

ابراهیم یونسی یکی از مفاخر عظیم خطه کردستان بود که در خرداد 1305 خورشیدی در بانه دیده به دنیا گگردد، وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاه خود به انتها رساند و در 1322 خورشیدی وارد دانشکده افسری در تهران شد. در جوانی برای تحصیل به دانشگاه سوربن فرانسه رفت و دکتری اقتصاد گرفت و سپس به ایران آمد و به ارتش پیوست و همزمان با خدمت، یکی از پاهای خود را از دست داد. پس از کودتا 28 مرداد به دلیل فعالیت های سیاسی مدتی به زندان افتاد و حتی به اعدام محکوم شد اما به دلیل از دست دادن پایش حکم وی به حبس ابد تبدیل شد و در 1341 خورشیدی آزاد شد. بعد از آزادی در 1344 خورشیدی در مرکز آمار استخدام شد و در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان نخستین استاندار کردستان انتخاب شد اما خیلی زود از سیاست کناره گرفت و تنها به تالیف و ترجمه پرداخت. در ادامه به اهمیت و ویژگی آثار این چهره فرهنگی و تاثیرگذار می پردازیم.

هنر داستان نویسی

یونسی در دوران حبس خود توانست چندتا اثر از جمله هنر داستان نویسی را بنویسد و نشان دهد که خواستن در هر شرایطی توانستن است. کتاب هنر داستان نویسی وی تا آن موقع چون نمونه مشابهی به زبان فارسی نداشت با استقبال علاقمندان داستان نویسی روبرو و بارها تجدید چاپ شد و تا سال ها یکی از منابع مهم آموزش داستان نویسی در ایران بود. بخش های زیادی از این اثر را کلیات نظری نگارش داستان تشکیل داده اند و مولف این اصول را از تئوری ها و اسلوب های داستان نویسی غرب استخراج نموده است. این نظریات با دانسته های شخصی نویسنده همراه شده و با ذکر نمونه های فراوان از آثار ادبی داخل و خارج به تبیین اصولی عناصر قصه پردازی و داستان نویسی پرداخته است. به عقیده نویسنده: پیش از هر چیز باید گفت که مراد از داستان در این کتاب، داستان کوتاه است که در زبان فارسی امروز، مفهوم معادل (Nouvelle) را یافته است، کار مولف در پرداختن این کتاب، بیشتر تدوین نظریات گروهی از سخن شناسانی است که آنالیز عقاید و آراء شان در کار داستان نویسی مورد قبول و اعتنای نویسندگان نامدار است.

این کتاب در 9 فصل تدوین شده است. کلیات، طرح، داستان را چگونه باید گفت، تنه داستان، توصیف، مصاحبه، صحنه داستان، بحران، انتظار و اوج و انتها داستان عنوان فصل های کتاب است. این کتاب توسط انتشارات نگاه منتشر شده است.

وی در گفت و گویی به جوانانی که قصد دارند به داستان نویسی روی بیاورند، پیشنهاد می نماید که برای داستان نویسی باید زیاد کتاب بخوانند و به ویژه از نویسندگان خوب کتاب بخوانند زیرا تنها زمانی می توان چیز خوبی را برای عرضه در اختیار داشت که چیز خوبی دریافت شده باشد، از همین روست که تاکید زیادی روی این موضوع دارم که تنها نباید زیاد خواند بلکه باید از نویسندگان خوب زیاد خواند و این است، شرط پیروزیت. از طرف دیگر توصیه ام به داستان نویسان و هر آن که میخواهد، وارد دنیای نویسندگی گردد، این است که زبان خارجی را خوب بیاموزد، زیرا به زودی درخواهد یافت که این موضوع تا چه حد در زندگی حرفه ای اش تاثیر خواهد داشت.

ویژگی و اهمیت آثار ترجمه شده یونسی

یونسی افزون بر ادبیات داستانی به ترجمه رمان ها و داستان های فراوان از نویسندگان مطرح دنیا همچون چارلز دیکنز، داستایفسکی و... پرداخت. وی ترجمه را نوعی نویسندگی می داند و می گوید: در ترجمه هم باید کتاب را خواند و خود را جای نویسنده گذاشت. مترجم معانی را باید کاملاً منتقل کند، البته این کامل بودن به حد معلوماتش بستگی دارد. وقتی دایره واژگانت وسیع نباشد و کلمه را درست سر جایش نگذاری، معنا را اشتباه منتقل می کنید.

یکی دیگر از ویژگی ترجمه های یونسی این بود که در انتخاب کتاب مورد ترجمه نیز خود را متعهد می دانست و اگر متنی با ایده و تفکر او همراهی نداشت، آن را ترجمه نمی کرد، چنانکه خود در این زمینه به خاطره ای اشاره می نماید: یادم می آید کتابی را به اسم شرلی که 700 صفحه بود، از شارلوت برونته ترجمه کردم، اما دیدم کتاب ضد کارگری شد و قرار بود، علمی ها آن را چاپ نمایند، اما چون به مصالح ملی ضرر می رساند، آن را پاره کردم و چاپ نشد. معتقدم که مترجم، باید کتابی را ترجمه کند که برای جامعه مفید باشد و به درد جامعه بخورد. همچنین ترجمه های وی دامنه گسترده ای از زمان، مکان، موضوع های ادبی و اجتماعی را فرا می گرفت. از جمله ترجمه های وی می توان داستان 2 شهر از چارلز دیکنز، اسپارتاکوس از هوارد فاست، طوفان از ویلیام شکسپیر، آشیانه عقاب از کنستانس، دن کیشوت اشاره نمود.

این مترجم پرکار در عین ساده نویسی و کوتاه نوشتن به رعایت اصول دستور زبان فارسی نیز اهمیت بسیار می داد و با وسواس خاصی می نوشت و از تعابیر، استعاره ها و ضرب المثل ها بهره می گرفت. وی در مورد ترجمه پیروز گفته است: ترجمه ای پیروز است که بتواند خواننده را راضی کند بی آن که نویسنده را فدا نموده باشد. مترجم باید متن را خوب فهمیده و سپس آن را به زبان مادری خویش بازگرداند؛ لحن آهنگ سخن حفظ و سبک نویسنده رعایت شده باشد و مترجم خوب مترجمی است که زبان مبدا را خوب می فهمد و بر زبان مقصد مسلط است و در ترجمه خود را پایبند نویسنده متن می داند و معتقد است خوانندگان و علاقه آنها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و مترجم باید بکوشد، معادل نزدیک به سخن نویسنده را بیابد.

در واقع آشنا کردن خواننده ایرانی با رمان مدیون و وامدار یونسی است. وی با خلق آثار درجه یک نویسندگانی همچون تامس هاردی، تام جونز، داستایوفسکی، ماکسیم گورکی، لارنس استرن و... باعث شد، بسیاری از ایرانیان با این نویسندگان عظیم آشنا شوند و با فهم درست از جامعه و زمانه خود، دست به ترجمه کتاب هایی در حوزه تاریخ و سیاست زد تا خواننده از اوضاع و احوال دیگر ملل غافل نباشد. آمریکا و جنبش های ملی، آمریکای دیگر، سیاهان آمریکا، جنگ کبیر میهنی، خاطرات تروتسکی، خاطرات خروشچف از جمله این آثار بودند.

امید ورزنده، رییس مرکز تحقیقاتی کردستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در توصیف و اهمیت آثار یونسی می گوید: 2ویژگی زبان دانی و زمان فهمی یونسی در ترجمه ها و آثار تألیفی وی دیده می گردد. زبان روان و شیوا با لحن ها و سبک هایی درخور و بی تناسب متن شاخصه ترجمه های او است. وی همچنین زمان فهم بود، یعنی درک و فهم درستی از زمان و زمانه خویش داشت و ضرورت های تاریخی و اجتماعی دوران خودش را به خوبی می شناخت.