چرا کودتای 53 مستند شد؟ - آموزشگاه ما

به گزارش ایسنا، مستند کودتای 53 در حالی در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درآمده است که در اکران محدودی که به درخواست دست اندرکارانش داشته است،مورد توجه مخاطب قرار گرفته است و پر مخاطب ترین فیلم شده است.

تقی امیرانی کارگردان این اثر در یک گفتگوی مجازی در ابتدای صحبت هایش گفت: من با داستان کودتا و قصه دکتر مصدق عظیم شدم، اما فکر نمی کردم، بتوانم روزی آن را بسازم. در واقع قصه کودتا من را انتخاب کرد.

در ادامه والتر مرچ درباره تجربه حضورش در این مستند بیان نمود: ابتدا قرار بود، ساخت این پروژه 6 تا 8 ماه طول بکشد و بنا بود فقط چهار روز کودتا را به تصویر بکشیم، اما بعد از سه ماه که از شروع کار گذشت، استودیویی که در آن کار را شروع نموده بودیم همکاری خود را با ما متوقف کرد و 6 ماه به دنبال استودیو بودیم که در ادامه باعث شد، زمان فراوری فیلم طولانی گردد.

امیرانی درباره مسائل برای فراوری این مستند اضافه نمود: برای راضی کردن افراد برای شرکت در فیلم، استفاده از منابع آرشیوی، پیدا کردن عکس، مقاله و کلنجار رفتن برای ساختار فیلم زمان زیادی صرف شد.

مرچ درباره همکاری مشترک در تالیف فیلم گفت: ما تدوینگران همواره مانند نویسنده، نوعی نوشتار انجام می دهیم. تدوین این نوع فیلم ها مانند کار یک پیانیست سخت است و نباید کار یک تدوین گر در این نوع فیلم را نادیده گرفت. سال 2012 تقی را در نیویورک دیدم و با دیدن منابع و کتاب ها به کشفیاتی رسیدم که پیش از این در فیلم هایی با موضوع کودتا وجود نداشت.

تقی امیرانی راجع به دست اندرکاران نامدار که با شهرت دنیای در مستند کودتای53 همکاری نموده اند گفت: بیشتر کسانی که در فیلم شرکت نموده اند علاقه شدیدی به کار داشتند، آنها حقوقی که معمولا در هالیوود دریافت می نمایند را از ما نگرفتند. من هم 10 سال حقوق نگرفتم. بیشتر هزینه صرف تدوین شد و همه گروه وفادارانه در کنار ما ماندند.

امیرانی درباره ایده و نوع کارتاکید کرد: وقتی 11 سال پیش ایده فیلم شکل گرفت، قرار نبود کار به شکل مستند باشد بلکه قرار بود این کار به عنوان اولین فیلم داستانی من ساخته گردد. وقتی شخصیت های اصلی فیلم را دیدم و با آنها از نزدیک صحبت کردم با خود گفتم مگر دیوانه ای؟ وقتی این افراد وجود دارند و خودشان داستان را با جزئیات تعریف می نمایند چرا مستند نسازی؟ به علاوه حضور من و مرچ در فیلم ایده او بود.

مرچ درخصوص نقش پیش برنده امیرانی در قصه گفت: این واقعه داستان مجادله آمیزی است. ساختن آن به شکل حقیقت محض و دانای کل بسیار سخت است. امیرانی به دلیل حضور چندساله اش در خارج از ایران و مطالعه گسترده در زمینه کودتا و سایر موارد انتخاب شد. من به عنوان یک آمریکایی این موضوع را شنیده اما نسبت به آن شناخت کافی نداشتم.

امیرانی در بخشی دیگر از این گفت وگو در خصوص مناقشات، مسائل حقوقی و اکران کودتای 53 گفت: از روز اول سر راه فیلم ما، هر سدی که بگویید ساخته شد. باعث تعجب نیست وقتی فیلم ساخته و اکران شد هم به مشکل برخوردیم. اما ما پوست کلفت شده ایم. بعد از 28 مرداد که مصادف با اکران مردمی فیلم بود به دلیل مسائل حقوقی فیلم را پایین کشیدیم. ما چهار ماه جنگ را ادامه دادیم و فیلم همان نسخه اولیه و اصلی است و چیزی از آن حذف نشده است.

مرچ درباره علاقه خود به مقوله تاریخ و سیاست بیان نمود: اگر فرصت باشد خیلی به این فیلم ها علاقه مندم. اگر این نوع کارها قوی باشند، باعث تاثیر دنیای خواهند شد. تراژدی کودتای 53 این موضوع بود که سی آی ای برای اولین بار به نیم کره دیگر رفت و در یک دولت دخالت کرد و بعدها باز این تجربه را در کشورهای دیگر ادامه داد.

امیرانی درخصوص نمایش فیلم در نقاط مختلف دنیا و بازخوردهای آن گفت: برای یک فیلمساز هیچ چیز مهم تر از تجربه دیدن فیلم به همراه مخاطب در سالن نیست. خوشبختانه قبل از کرونا این فرصت را داشتیم. مردم در سالن میخکوب فیلم شده بودند. بیشتر آمریکایی ها می گفتند ما اصلا نمی دانستیم چنین ماجرایی وجود داشته است. اغلب دوستان انگلیسی بابت عملکرد دولتمردانشان با شرم با ما صحبت کردند و از ما عذرخواهی کردند.

مرچ در قسمت دیگری از این گفت وگو گفت: به نظرم عظیمترین فرق فیلم داستانی و مستند استخراج آنچه می خواهید از بین بسیاری از منابع است. تکنولوژی دیجیتال مست نماینده است اما می تواند کیفیت را مخدوش کند. ما چهارماه درباره ساختارهایی که می توانستیم، داشته باشیم صحبت کردیم. یک کاغذ به نام ایکس داشتیم که به اتفاقات جدید اختصاص داشت به کاراکتر جدید و مهم که برنامه ریز کودتا بود، هم همان جا رسیدیم.

امیرانی در خاتمه با تاکید گفت: من به مستندسازان در داخل و خارج ایران افتخار می کنم. مستندسازی کار سختی است. دنیایی سوژه در مستند ایران است. خیلی مایلم در ایران فیلم بسازم. سوژه ای را انتخاب کنیم که با عشق آن را بسازیم. کسی با مستندسازی پولدار نشده است. سرنوشت این فیلم از سال 32 نوشته شد. دکتر مصدق کارگردان این فیلم بود. ظلمی که به دکتر مصدق و ایران شد، باعث شد این فیلم ساخته گردد.

حامد شکیبانیا پنجشنبه 27 آذرماه در گفتگویی که از اینستاگرام چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت پخش شد با تقی امیرانی کارگردان و والتر مرچ تدوینگر ونویسنده مستند کودتای 53 درباره این فیلم و فرایند فراوری آن صحبت کرد.