8 نشانه شایع کمبود پروتئین در بدن شما - آموزشگاه ما

کمبود یا فقر پروتئین منجر به بروز مسائل بهداشتی مختلف می گردد، نسخه در این مقاله به آنالیز 8 نشانه و علامت شایع کمبود پروتئین یا فقدان آن می پردازد.

کمبود پروتئین چیست؟

هنگامی که میزان و سطح پروتئین مورد احتیاج بدن در دسترس نباشد و به وسیله رژیم غذایی حال حاضر خود قادر به دریافت مقدار کافی پروتئین نباشید در این حالت شما دچار فقر یا کمبود پروتئین هستید. برآوردها حاکی از آن است که حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا از مصرف پروتئین ناکافی رنج می برند.

با وجود اینکه بیشتر بچه ها در کشورهای دنیا سومی و توسعه نیافته از این مشکل رنج می برند، اما برخی افراد در کشورهای توسعه یافته نیز در معرض خطر هستند. که این فقدان شامل افرادی می گردد که از رژیم غذایی نامتعادل برخوردار هستند (به ویژه افراد مسن تر و بیماران بستری شده در بیمارستان ها).

شدیدترین نوع کمبود پروتئین در بیماران مبتلا به کواشیورکور (kwashiorkor) دیده می گردد. این بیماری اغلب در بچه ها کشورهای در حال توسعه اتفاق که با قحطی و رژیم های غذایی نامناسب تغذیه می شوند شایعتر است.

کمبود پروتئین می تواند تقریبا تمام جنبه های عملکرد بدن را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه، کمبود آن با بسیاری از علائم همراه است.

ادم یا (Edema)

ادم از علایم کمبود شدید پروتئین است که بعید است در کشورهای توسعه یافته رخ دهد. ادما به متورم شدن یا پف کردن پوست اطلاق می گردد که یکی از علایم کلاسیک بیماری کواشیورکور (kwashiorkor) است. دانشمندان بر این باورند که کاهش مقدار آلبومین سرم که یک یک پروتئین در پلاسمای خون است باعث بروز چنین بیماری می گردد.

آلبومین از تجمع بیش از حد مایع در بافت ها و سایر قسمت های بدن جلوگیری می نماید. با کاهش سطح آلبومنی سرم، مایع در بافت ها تجمع پیدا نموده و باعث بروز تورم یا ادم می گردد. به همین دلیل کاهش و کمبود پروتئین می تواند موجب تجمع مایع در حفره شکم گردد. شکم متورم نشانه ایاز بیماری کواشیورکور است.

کبد چرب (Fatty Liver)

یکی دیگر از علائم رایج کواشیورکور، داشتن کبد چرب و یا تجمع چربی در سلول های کبدی است. اگر بیماری درمان نگردد احتمال مبتلا به بیماری کبد چرب، التهاب و نارسایی کبد خواهد شد. کبد چرب یک بیماری بسیار شایع در افراد چاق و کسانی که سوء مصرف الکل دارند است.

مسائل و بیماری های پوست، مو و ناخن

اغلب علایم و نشانه های کمبود پروتئین در بافت پوست، مو و ناخن قابل مشاهده هستند. از آنجایی که پروتئین یکی از مواد سازنده این بافت ها است به طبع علایم کمبود پروتئین در آن ها ظاهر خواهد شد.

برای مثال یکی از علایم بیماری کواشیورکور نازک شدن و پوسته پوسته شدن، بروز قرمزی و لکه ها روی پوست در بچه ها است.

تغییر رنگ مو، ریزش مو (آلوپسی) و ناخن های شکننده نیز علائم شایع کمبود پروتئین هستند.

کاهش توده عضلانی

بزرگترین مخزن ذخیره پروتئین در بدن انسان عضلات و بافت ماهیچه ای بدن است. هنگامی که پروتئین موجود در غذا کم باشد یا به اندازه کافی پروتئین دریافت نگردد، بدن به اجبار از پروتئین ذخیره شده در عضلات استفاده می نماید. در نتیجه کم کم بافت عضلانی تحلیل می رود.

حتی کمبود متوسط و معمولی پروتئین ممکن است باعث کاهش بافت عضلانی گردد به خصوص در سالمندان. یک مطالعه بر روی مردان و زنان سالخوره نشان داده شد که کاهش توده عضلانی در میان کسانی که کمترین میزان پروتئین مصرف نموده بودند بیشتر از سایرین بود. مصرف پروتئین به اندازه کافی حتی بدن را در محافظت از عضلات حمایت می نماید.

احتمال بروز شکستگی در بافت استخوان

علاوه بر عضلات، استخوان ها و بافت اسکلتی هم دست خوش تغییرات ناشی از کمبود پروتئین خواهد شد. کاهش سطح پروتئین بدن، می تواند باعث تضعیف و نازک شدن استخوان ها و در نتیجه شکستگی آنان گردد.

براساس مطالعه ای که بر روی زنان یائسه اجرا شده، تعیین شده است که زنانی که بیشتر از دیگران پروتئین دریافت میکنند با کاهش خطر ابتلا به شکستگی استخوان های لگن همراه هستند.یک مطالعه دیگر در زنان یائسه در همین خصوص صورت گرفت، که نشان داد زنانی که روزانه و به مدت 6 ماه 20 گرم مکمل پروتئین دریافت نموده اند، حدود 2.3% کمتر از سایرین به کاهش توده استخوانی دچار می شوند.

تاخیر در رشد بچه ها

پروتئین نه تنها به حفظ توده عضلانی و استخوانی یاری می نماید، بلکه برای رشد بدن نیز لازم است. با این اوصاف کمبود پروتئین یا نارسایی آن در بچه ها می تواند با مسائل رشد همراه باشد.

تاخیر در رشد یکی از علایم شایع سوء تغذیه در بچه ها است. مطالعه ای که در سال 2013 صورت گرفت نشان می داد که 161 میلیون کودک در دنیا با مشکل تاخیر در رشد روبرو هستند. همین مطالعات نشان می دهد که ارتباط قوی بین کمبود پروتئین و کاهش رشد یا مسائل مربوط به رشد کودک وجود دارد. تاخیر در رشد یکی از نشانه های بیماری کوارشیورکور است.

افزایش شدت عفونت

کمبود پروتئین حتی قادر است روی سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد. می تواند موجب بروز اختلال در سیستم ایمنی بدن گردد. اختلال عملکرد سیستم ایمنی که یکی از علایم نارسایی و فقر پروتئین است موجب شدید شدن عفونت در بدن می گردد.حتی کاهش مصرف میزان کم پروتئین، ممکن است باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن گردد. یک مطالعه کوچک در زنان مسن نشان داد که رژیم کم پروتئین 9 هفته ای باعث کاهش پاسخ های ایمنی و افزایش عفونت در این مدت شد.

افزایش اشتها و مصرف کالری زیاد

هرچند که کاهش و یا تضعیف آن یکی از علایم کمبود شدید پروتئین است، اما کمبود ملایم پروتئین موجب افزایش غذا و تمایل به دریافت کالری زیاد است.

زمانی که بدن با کمبود پروتئین روبرو می گردد با مکانیزم هایی، سعی در افزایش اشتها می نماید. تا پیروز به دریافت مقادیر مورد احتیاج پروتئین خود گردد. اما کاهش ملایم پروتئین به معنی میل به خوردن همه چیز ها نیست. در بسیاری از افراد تنها اشتها برای آن دسته از مواد غذایی افزایش پیدا می نماید که به آن علاقه زیادی دارند. اگر در تمام طول روز احساس گرسنگی می کنید، سعی کنید نوشیدنی های حاوی پروتئین را به هر وعده غذایی خود اضافه کنید.